Udany wypoczynek w ciekawym miejscu wcale nie musi wiązać się z wielogodzinną podróżą ani z pobytem w odległym, nieznanym egzotycznym miejscu. Równie satysfakcjonująco urlop można spędzić całkiem niedaleko granic naszego kraju - u południowych sąsiadów Polski, w Czechach. Morawy, jedna z trzech administracyjnych części tego państwa, są krainą wyjątkowo piękną i atrakcyjną. Rozciągają się tam malownicze trasy turystyczne, na których znajdują się liczne zabytki i historyczne miejsca. W krajobrazie Moraw Południowych (Jižní Morava) dominują spokojne wioski, pola uprawne, winnice, sady, lasy i wzgórza. Morawy Północne (Severní Morava) są z kolei zdecydowanie mocniej uprzemysłowione, jednak i tam nie brakuje godnych uwagi miejsc oraz ciekawych szlaków. Do Moraw warto wybrać się także by poznać tamtejszą ludność i ich kulturę. Tożsamość Morawian (Moravané) jest bardzo silnie zarysowana i wyodrębniona w stosunku do pozostałych mieszkańców współczesnej Republiki Czeskiej. Posługują się oni innym dialektem języka czeskiego niż reszta ludności kraju, większą wagę przywiązują do religii i do kultywowania tradycji. Ich folklor jest niezwykle barwny, a co ważniejsze, ciągle żywy - po dziś dzień w Morawach można spotkać ludzi ubranych w tradycyjne stroje. Odbywają się tutaj również festiwale folklorystyczne (najsłynniejszym jest Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny w Strážnicy).


Położenie i klimat


Region ten znajduje się na wschodzie Czech w dorzeczu Morawy (rzeki będącej dopływem Dunaju). Graniczy z Polską (ze Śląskiem), Słowacją i z Austrią. Stolicą Moraw Południowych jest Brno, a Moraw Północnych Ostrawa (Ostrava). Na północy rozciąga się pasmo górskie Jesioniki oraz Beskidy, a na wschodzie, przy granicy ze Słowacją, Białe Karpaty (Bílé Karpaty).

Klimat w Morawach jest podobny do tego, jaki panuje w Polsce. Zimy są mroźne i śnieżne, lata szczególnie gorące (jest to najcieplejszy region Czech). Najlepiej jest wybrać się w te rejony wiosną i latem, by w pełni docenić urok pięknych krajobrazów Moraw i w sprzyjającej atmosferze zwiedzić najciekawsze miejsca.


Historia


Historia Moraw jest długa, bogata i wielu momentach wywierała znaczący wpływ na kształtowanie się historii nie tylko Czech, ale także Słowacji, Austrii i Polski. W starożytności tereny te zamieszkiwały plemiona celtyckie. Od VI wieku zaczęli osiedlać się tam Słowianie, w tym plemiona Morawian, których zjednoczenie w IX wieku stworzyło Państwo Wielkomorawskie. Od 862 roku na obszarach tych działali Cyryl i Metody, szerząc wśród miejscowej ludności chrześcijaństwo. Za panowania Świętopełka w skład Państwa Wielkomorawskiego wchodziły ziemie dzisiejszych Czech i Słowacji. Po śmierci władcy, Morawy nękane były najazdami węgierskimi. Państwo to upadło w X wieku i od tamtej pory jego ziemie przez długie wieki były punktem spornym pomiędzy politykami zagranicznymi Czech, Polski i Węgier. W 1003 roku Morawy zdobyte zostały przez Bolesława Chrobrego i weszły w skład Królestwa Polskiego, jednak na krótko, ponieważ tylko do 1031 roku. W latach 1182 do 1197 znajdowały się w rękach Rzeszy jako margrabstwo. W późniejszych latach podlegały władcom czeskim, a za panowania Marii Teresy w XVIII wieku zależały od Wiednia; później ziemie te stanowiły osobny kraj cesarstwa austriackiego. Od 1918 roku Morawy były częścią Czechosłowacji, a od 1993 roku jest to jedna z krain Czech.


Atrakcje turystyczne


W Morawach Południowych znajduje się wiele urokliwych miast i miasteczek oraz interesujących zabytków. Region ten posiada kilka unikatowych obiektów wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jednym z nich jest rynek pięknej, małej miejscowości Telč, w której najbardziej godna uwagi jest ciekawa architektura będąca mieszanką stylu barokowego, gotyckiego i renesansowego. Można tam zobaczyć także zamek i przyległe do niego renesansowe ogrody. Na liście UNESCO znajduje się również neogotycki zamek w Lednice-Valtice wraz z ogromnym kompleksem parkowym (największym w Europie), a także kościół św. Jana Nepomucena w miejscowości Žďár nad Sázavou, pochodzący z XVIII wieku zamek w Kroměřížu oraz dzielnica żydowska i bazylika romańska św. Prokopa (wybudowana w XVIII wieku) w mieście Třebíč. W Brnie, pełnym życia, otoczonym wzgórzami głównym mieście Moraw, podziwiać można unikatową zabudowę: pięknie zdobione zabytkowe budynki, fasady, balkony i kamienice (głównie pochodzące z XIX wieku). Turyści najliczniej odwiedzają rynek, przede wszystkim ulicę Svobody, klasztor Kapucynów z katakumbami dwudziestu mnichów, ratusz razem z pobliskim placem targowym, katedrę św. Piotra i Pawła pochodzącą z XI wieku i zamek Špilberk na wzgórzu, który wybudowany został w XIII wieku i w późniejszych latach służył jako twierdza obronna. Ciekawa może być również wizyta w Muzeum Moraw i Muzeum Etnograficznym. Niedaleko Brna znajduje się miejscowość Slavkov, dawne Austerlitz, które słynne jest z ”bitwy trzech cesarzy”, którą stoczyli tutaj w 1805 roku Napoleon, car Aleksander i cesarz Franciszek I. Można zwiedzić tutaj Muzeum Historyczne, Pomnik Pokoju upamiętniający bitwę oraz wzgórze Żurań, skąd Napoleon dowodził działaniami wojskowymi. W Morawach Południowych, oprócz zachwycających zabytków skrywanych przez pełne klimatu morawskie miejscowości, czekają na nas także atrakcje na łonie przyrody. Najsłynniejszy jest Morawski Kras (Moravský kras). To bardzo malownicza kraina pełna jaskiń, grot i wapiennych wzgórz - idealna sceneria na udany, całodniowy spacer. Na granicy z Austrią znajdziemy wiele tras spacerowych i rowerowych w parku narodowym Podyjí. Dodatkową atrakcją parku są rozrzucone licznie po tym terenie ruiny starych zamków.

W Morawach Północnych najciekawszy jest zabytkowy Ołomuniec (Olomouc). Warto zobaczyć tutaj Stare Miasto, tamtejsze place i kościoły. Miasto słynie z wież - wieży ratusza z zegarem i kolumny Trójcy Przenajświętszej tworzącej niesamowity zespół rzeźbiarski i architektoniczny, który powstawał w XVII wieku aż przez 38 lat. Obecnie kolumna znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Ostrawa, główne miasto tej części regionu, zazwyczaj odpycha przyjezdnych swoim przemysłowym charakterem, ale i tutaj znajdziemy wiele atrakcyjnych miejsc godnych uwagi. Najważniejsze zabytki Ostrawy to stary ratusz z XVI wieku, kościół Chrystusa Zbawiciela i kościół św. Wacława. Ciekawa może być wycieczka do Domu Sztuki prezentującego sztukę czeską z XIX i XX wieku. Popularnym miejscem odwiedzin jest browar w Ostrawie, gdzie można zwiedzić warzelnię, muzeum browarnictwa i skosztować produkowanego tam piwa. Miasto Štramberk jest centrum kultury Wołochów, którzy zamieszkują ten obszar już od XV wieku. Można podziwiać tam pięknie zdobione drewniane domy. Nad miastem wznosi się wzgórze z ruinami zamku Štramberk. Można również wybrać się do pobliskiej jaskini Šipka, znanej z ciekawych odkryć archeologicznych. Północ Moraw to także trasy górskie idealne do uprawiania trekkingu, a zimą narciarstwa. Znajdziemy je m.in. w górach Jesioniki. Tam także ulokowane są znane uzdrowiska - Jeseník, Ramzová i Karlova Studánka.


Kulinaria


Podobnie jak w całych Czechach, w kuchni morawskiej dominują potrawy pożywne, aczkolwiek w większości dość ciężkostrawne. Podstawą są dania mięsne serwowane z przeróżnymi sosami, najczęściej wyraziście przyprawionymi, a także knedliki, gęste zupy na zasmażce, potrawy z ziemniaków, praska szynka i smażony ser w panierce. Na deser jada się słodkie wafle, racuchy i pierniki. Specjalnością Morawian jest morawski wróbel (moravský vrabec) - wbrew nazwie, jest to danie przygotowywane z mięsa wieprzowego podawanego z knedlikami i kiszoną kapustą. Będąc w Štramberku koniecznie trzeba spróbować korzennych podpłomyków, nazywanych ”uszami sztamberskimi”.

Morawy słyną przede wszystkim z alkoholu - piwa i wina. Panują tu doskonałe warunki do uprawiania jęczmienia, chmielu i winorośli. Niemal wszystkie czeskie winnice znajdują się w Morawach, a kraina ta podzielona jest na cztery podregiony winiarskie: Znojemski, Mikulovski, Velkopavlovicki i Slovacki. Dla turystów wyznaczono niezwykle interesujące morawskie szlaki winiarskie umożliwiające odwiedzenie malowniczo położonych wiosek zajmujących się uprawą winorośli, ciekawych punktów widokowych i przede wszystkim słynnych winnic. Na miejscu istnieje możliwość degustacji i zakupienia wybranego trunku. Produkuje się tutaj (już od ponad tysiąca lat) przede wszystkim wino białe. Najpopularniejsze to Ludmila, Veltlinske Zelene i Müller Thurgau.


Dojazd i noclegi


Turyści z Polski mają wiele możliwości dotarcia do Moraw - i w zasadzie każda z nich jest jednakowo korzystna. Do Brna i Ostrawy dolecimy samolotem (lot trwa około godziny). Podróż można również odbyć pociągiem (są m.in. bezpośrednie połączenia z Warszawy do Ostrawy) lub, jeśli chcemy zaoszczędzić, można polskimi liniami kolejowymi dojechać do granicy czeskiej, tam granicę przekroczyć pieszo, a następnie wsiąść w jakiś lokalny środek transportu (pociągi, autobusy). Równie dobrym pomysłem będzie dojazd samochodem - podróż nie jest zbyt długa i męcząca, a na miejscu będziemy dysponować własnym środkiem lokomocji, co z pewnością ułatwi zwiedzanie. W Morawach ze znalezieniem noclegu nie ma ogół problemu - w większych miastach znajdują się hotele o zróżnicowanym standardzie oferujące pobyt all inclusive oraz first i last minute. W całych Morawach dużo jest również kampingów i kwater prywatnych. W górskich kurortach i uzdrowiskach noclegu można szukać w pensjonatach.