Okolice zatoki Kvarner, położonej w północnej części Adriatyku, od lat skutecznie przyciągają turystów do Chorwacji. Wspaniałe plaże, czyste morze, urocze wyspy - słowem klasyczne wczasy. Jeżeli ktoś woli spędzać wolny czas w nieco innych okolicznościach przyrody nie musi opuszczać Chorwacji. Niedaleko, na zachód od Kvarner znajduje się Lika, region górami i lasami pokryty. Osoby, chcące urozmaicić sobie wakacje, mogą "za jednym zamachem" odwiedzić oba tereny.


Historia


Historia terenów, położonych wokół zatoki Kvarner, jak i regionu Lika jest podobna. W starożytności mieszkali tutaj Ilirowie. Zostali oni podbici przez Rzymian na przełomie II i I wieku przed Chrystusem. Stworzono wtedy prowincję o nazwie Iliria. Po 395 roku znalazła się w granicach Cesarstwa Wschodniorzymskiego (Bizantyńskiego). Od V wieku tereny te najeżdżały różne ludy - Ostrogoci, Awarowie, Słowianie. Ci ostatni zostali tutaj na dłużej - byli to przodkowie współczesnych Chorwatów. Bynajmniej nie oznaczało to stabilizacji granic politycznych. Tereny dzisiejszej Chorwacji znajdowały się w różnych okresach czasu w rękach Longobardów, cesarza Karola Wielkiego, patriarchatu Akwilei, Węgrów, Turków osmańskich, Habsburgów, a okolice zatoki Kvarner także pod panowaniem Wenecji. Zmiany polityczne nie zawsze przebiegały spokojnie. Wystarczy wspomnieć wojnę, która rozpętała się na początku lat 90. ostatniego stulecia po rozpadzie byłej Jugosławii. Na szczęście walki to coraz bardziej odległe wspomnienia.

Efektem powikłanej historii jest bogate dziedzictwo kulturowe - nie tylko w postaci zabytków, dzieł sztuki, literatury pięknej czy muzyki, ale widoczne także w kuchni tego regionu. Ludzie, mieszkający na skrzyżowaniu kultur, zwykle są bardziej otwarci na obcych.


Zabytki


Warto zwiedzić portowe miasto Rijekę. To największe miasto w okolicy; mieszka tu ponad połowa mieszkańców Kvarner (51%). Posiada ciekawe zabytki praktycznie z każdej epoki historycznej. Z czasów rzymskich będzie to Stara vrata (Stara Brama) i Rimski luk (Rzymski łuk). Zostały postawione na polecenie cesarza Klaudiusza Gockiego, czyli w III wieku. W średniowieczu zbudowano mały kościółek św. Wita. W XVII w. stał się on własnością jezuitów i na ten czas przypada jego rozbudowa. W efekcie dzisiaj możemy podziwiać wspaniałą barokową katedrę (Katedrala Svetog Vida) - zarówno w samej Rijece, jak i na banknocie o nominale 100 kun. Z dziewiętnastowiecznych zabytków wyróżnia sie pierwsza w Europie fabryka torped (Tvornica "Torpedo"). Założył ją w latach 60. XIX w. oficer, którego Chorwaci nazywają Ivanem Lupisem, a Włosi - Giovannim Luppisem. W odległości około 50 km od Rijeki leży Mrkopalj, miejscowość licząca niewiele ponad półtora mieszkańców. Jest to popularny kurort zimowy.

Także wyspy, położone na Adriatyku, mogą pochwalić się ciekawymi zabytkami. Przykładowo, na wyspie Krk można zobaczyć pozostałości po rzymskich termach, wczesno-chorwackie kościoły i malowidła weneckich mistrzów. Na Rab uwagę przykuwa średniowieczna dzwonnica.


Kulinaria


Na terenach położonych nad zatoką Kvarner dominuje kuchnia śródziemnomorska. Oparta jest głównie na rybach, owocach morza, jagnięcinie, warzywach, owocach, oliwie i - uwaga - głowonogach. Do charakterystycznych potraw zalicza się maneštra. Jest to rodzaj zupy jarzynowej, zwykle podawanej jako pierwsze danie. Niektórzy preferują jej zmodyfikowaną wersję z dodatkiem mięsa. Na deser warto spróbować kroštule - specjalne słodkie ciasteczka. Kuchnia jest kapitalną ilustracją mieszania się różnych kultur. Przykładowo skuta, owczy ser, bardzo popularny w Chorwacji, początkowo był związany ściśle z kuchnią austriacką. Obecnie kojarzy się go bardziej z wyspą Krk.

Do posiłku można napić się któregoś z chorwackich win. Dobrą i zasłużoną sławą cieszy się Vrbnička žlahtina, wino wyrabiane w niewielkim, ale uroczym miasteczku Vrbnik. Tamtejsze winnice rozciągają się na obszarze mniej więcej 100 hektarów. Inne popularne marki to Trojišćina i Istarska malvazija.


Sport i rozrywka


Okolice zatoki Kvarner zapewniają rozrywki, które nadmorskie okolice powinny zapewniać. Osoby, lubiące nurkować, mają tam ponad 40 miejsc na realizowanie swojej pasji. Oczywiście muszą zaopatrzyć w pewne dokumentny: paszport oraz pozwolenie na nurkowanie (może być wydane w Chorwacji albo poza jej granicami). Istnieje też możliwość jachtingu. Wystarczy spojrzeć na liczby - 22 porty żeglarskie, w tym 14 przystani i prawie 5 tysięcy stanowisk cumowniczych. Do popularnych atrakcji turystycznych należy windsurfing. Najlepsze centra windsurfingowe znajdują się w Preluce i na wyspie Krk. Preluka zresztą przez wielu uznawana jest za najlepsze miejsce dla windsurfingu na świecie. Odpowiednie warunki zapewnia wiatr zwany tramontana.

Wszyscy wędkarze, oddający się swojemu hobby nad Adriatykiem, powinni zaopatrzyć się w odpowiednią licencję - wydaną na dowolny okres czasu (dzień, weekend, tydzień, miesiąc). Co ważne, urzędy, które wydają wspomniane licencje, są czynne dłużej niż supermarkety - 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Na niektóre gatunki ryb (np. tuńczyki) nałożono ograniczenie, że można złowić tylko jedną sztukę dziennie. Mekką chorwackich (i nie tylko) wędkarzy jest Mali Lošinj. Inaczej nieco wygląda sprawa z łowieniem w rzekach i jeziorach. Są wyznaczane specjalne odcinki, gdzie można oddawać się temu hobby. Atrakcje, powiedzmy "śródlądowe", są nieco inne niż "nadmorskie", co nie znaczy, że gorsze. Chętni mogą popływać tratwą lub kajakiem rzeką Kupa.

Dla miłośników Bachusa obowiązkowym przystankiem będzie Novi Vinodolski, miasto położone nad Adriatykiem, oddalone o 45 km od Rijeki. Nie chodzi tylko o wino w nazwie ("vinodolski" znaczy po chorwacku "winny"). Co roku odbywa się tu Ružica Vinodola - święto wina. To nie tylko radość dla podniebienia. Na koniec zbioru winogron wybiera się najpiękniejszą i zarazem najbardziej pracowitą dziewczynę. Taka młoda dama zostaje ukoronowana wieńcem, a następnie na czele procesji maszeruje przez miasto przy muzyce dawnych instrumentów. Dni wina organizowane są także na wyspie Krk. Obie imprezy wypadają w sierpniu. Jeżeli ktoś chce odbyć podróż w czasie, może udać się na wyspę Rab, gdzie od 2002 roku organizowany jest trzydniowy średniowieczny festiwal. Imprez w rejonie Kvarner nie brakuje i to nie tylko w okresie wakacyjnym. Najsłynniejszy karnawał w Chorwacji odbywa się w Rijece. Karnawał nie musi trwać tylko między Sylwestrem a Środą Popielcową. W miejscowości Novi Vinodolski "letni karnawał" organizowany jest z początkiem czerwca. Zaczyna się od specjalnej imprezy dla dzieci, w późniejszych godzinach oferta skierowana dla nieco starszych osób. W nocy przeradza się w prawdziwe karnawałowe szaleństwo. W dniach 25-27 lipca na wyspie Rab odbywa się festiwal, nawiązujący do zabaw rycerskich z XIV w. Książę Rab przyznaje specjalną nagrodę dla zwycięzcy rycerskiego turnieju, organizowana jest też parada osób w kostiumach z czasów średniowiecza i renesansu. W kwietniu, w Lokve odbywa się Noc Żab, w maju znowu warto wrócić do Rijeki, tym razem na międzynarodowy festiwal teatralny. Organizowany od 1994 roku, przyciąga zespoły z zagranicy, w tym także z Polski.

W czerwcu w Opatiji, dawnej letniej rezydencji Franciszka Józefa, odbywa się "Mea Festival". Można podziwiać paradę osób, przebranych za sławne osoby z przeszłości. Miesiąc później do tego samego miasta zjeżdża jazzowa elita z całego świata na Liburnija Jazz Festival.

13 czerwca w Rijece odbywają się regaty "Fiumanka". Trzeba przyznać, że to miasto jest bardzo zorientowane na turystów. W swojej ofercie kulturalnej ma też Ljeto na Gradini, czyli "wakacje na zamku". Trwają one od połowy czerwca do połowy września, a składają się na nie różne imprezy kulturalne z udziałem popularnych chorwackich aktorów i innych postaci z show-biznesu.


Wakacje, drogi, transport


Jeżeli ktoś woli spędzić wakacje nie nad morzem, ale nad rzeką - to Kvarner także jest dobrym miejscem. Najdłuższą rzeką w okolicy jest Kupa (296 km). W dodatku uchodzi za najczystszą rzekę w Chorwacji. Źródła Kupy znajdują się w regionie zwanym Gorski kotar, niedaleko wsi Crni Lug. Okolice te są częścią Parku Narodowego Risnjak (Nacionalni Park Risnjak). Oddalony o 15 km od wybrzeży Adriatyku, wciśnięty między Alpy a Góry Dynarskie, ma 63 km2. Najwyższym szczytem na jego obszarze jest Wielki Risnjak (Veliki Risnjak) (1528 m n. p. m.). Na pewnym odcinku rzeka Kupa wyznacza granicę państwową między Chorwacją a Słowenią. Niedaleko miasta Sisak wpada do Sawy.

Atrakcją w Gorskim Kotarze jest oddalony o 20 kilometrów od Morza Adriatyckiego rezerwat hydromorfologiczny. Nazywa się "Zeleni vir". Kanion, na dnie którego znajduje się jaskinia, i z którego wypływa Zeleni vir, robi niemałe wrażenie na turystach. Przyjeżdżają tu nawet zimą, by wspinać się po zamarzniętym kilkudziesięciometrowym wodospadzie.

Miłośnicy przyrody mogą wybrać się niedaleko miasta Gospić - do Jasikovac, parku o powierzchni 80 hektarów. Można tam zobaczyć wiekowe drzewa; niektóre mają prawie 200 lat.

Z innych cudów natury warto odwiedzić słynną jaskinię Cerovačke Pecina, znajdującą się w południowej części Liki. W zasadzie jest to kompleks jaskiń. Wprawdzie nie są w całości dostępne dla turystów, ale tak czy tak trasa, licząca 700 metrów, jest najdłuższą dostępną w całej Chorwacji. Jeden ze stalagmitów robi takie wrażenie, że niektórzy uważają go za dzieło… kosmitów. Można zobaczyć też ślady szeroko pojętej działalności istot ziemskich - jak resztki naczyń ceramicznych czy ślady na ścianach zostawione przez niedźwiedzia jaskiniowego, żyjącego tu jakieś 40 tysięcy lat temu.

Prawdziwą "krainą jaskiń" jest Velebit, najbardziej rozległe pasmo górskie w Chorwacji. Spośród setek jaskiń warto wymienić Lukima jama, która ma 1392 metrów głębokości i jest najgłębsza w całej południowej Europie. Nie ustępuje jej za bardzo Slovačka Jama (1320). Velebit sam w sobie stanowi park naturalny. Dodatkowo wydzielono z niego dwa mniejsze. Pierwszy to Paklenica, a drugi to Nacionalni park Sjeverni Velebit, co można tłumaczyć jako Park Narodowy Velebitu Północnego. W tym ostatnim wydzielono też rezerwaty przyrody: Rožanski kukovi i Hajdučki kukovi, gdzie znajdują się robiące ogromne wrażenie bloki skalne.

Chorwaci przygotowali też specjalne szlaki turystyczne. Oprócz poprawy kondycji, wzbogacają naszą wiedzę. Jedną z najpopularniejszych jest "Staza Tramuntana". Przejście 12 kilometrów trwa zwykle 3-4 godziny. Na trasie znajduje się 10 głównych stacji, które wyznaczają małe kościółki, zameczki czy pomniki przyrody. Jeżeli kogoś znudzi mniej czy bardziej forsowne spacerowanie, może przesiąść się na rower. W rejonie Kvarner jest do dyspozycji 1300 km ścieżek rowerowych.

Najłatwiej dotrzeć z Polski do regionu Kvarner drogą lotniczą. Można też wybrać się tam autokarem. Chorwacja pokrywa się coraz gęstszą siecią autostrad (chociaż do takich Niemiec jednak trochę brakuje), stąd dość wygodnie poruszać się samochodem.


Pogoda i temperatura


W rejonie Kvarner panuje klimat śródziemnomorski. Najbardziej "słonecznymi" wyspami są Lošinj, Cres, Krk i Rab. Meteorolodzy notują ponad 217 słonecznych dni w roku. Średnia temperatura powietrza w lipcu wynosi 23°C na wybrzeżu, 23,8°C na wyspach, a w górach 16,8°C. Jeśli chodzi o temperaturę morza, to latem osiąga 26°C, z kolei wiosną i jesienią wynosi średnio 18°C. Oznacza to, że sezon turystyczny w Chorwacji trwa przez większość roku.


Noclegi


Baza noclegowa jest bogata i urozmaicona. W regionie Kvarner znajdują się 104 hotele, w tym cztero- (jest ich 34) i pięciogwiazdkowe (3 hotele). Można wybrać wersję all inclusive, jak i wybrać inną ofertę w zależności od potrzeb i możliwości finansowych.

Można też zdecydować się na nocleg w prywatnym apartamencie. Taka forma zakwaterowania jest tutaj bardzo popularna. Wystarczy krótkie porównanie. Hotele dysponują ponad 20 tysiącami łóżek, na kwaterach prywatnych jest ich cztery razy więcej. Turyści chętnie decydują się na kempingi, z których wiele położonych jest na wybrzeżu Adriatyku. Jako ciekawostkę można dodać, że istnieją specjalne kempingi z ofertą dla nudystów. Widać, że Chorwaci potrafią dopasować ofertę noclegową nawet dla najbardziej wybrednych turystów.


Plaże


Chorwackie wyspy i wybrzeże kuszą czystymi plażami. Dużą popularnością cieszą się dwie największe wyspy na Adriatyku - Krk i Cres. "Raj otoczony przez morze" - tak z kolei określa się Lošinj. Atutem wyspy Rab jest wspaniały widok na Velebit oraz 22 plaże. Z nich najsłynniejsza jest Crnika - Rajska, mająca 1500 metrów długości.