Chorwacja Środkowa to piękna część Chorwacji, polecana zwłaszcza tym, którzy interesują się architekturą i lubią miasta z bogatą historią, oraz miłośnikom wszelkich twierdz, pałaców i zamków. Dodatkową atrakcją są wina, z których region ten słynie. Kontrast z nadmorską częścią kraju jest wyraźnie widoczny, zwłaszcza po wakacjach spędzonych na riwierze chorwackiej, pełnej plaż, fal idealnych do surfingu i nieustającego słońca. Podczas zachodu można spacerować, mając nad głowami palmy, czy też popijać drinki w nadmorskiej kawiarence. Środek Chorwacji to natomiast spokojne wzgórza, urocze wioski, okalające je winnice, w końcu mnóstwo twierdz i zamków. Centrum stanowi Zagrzeb, stolica Chorwacji. Klimat miasta, a zwłaszcza jego budownictwo przypominają Wiedeń, Kraków, czy Budapeszt. Na zapoznanie się z nim nie wystarczy jeden dzień. Chociaż jeżeli chce się je wyłącznie zwiedzić, to zdecydowanie nie zabraknie atrakcji. To oczywiście nie jedyne miejsce warte uwagi. W odległości niecałych 100 km od stolicy znajduje się zamek Trakoscan, który okala wspaniały park, a widok z niego rozciąga się na piękne jezioro... ale o nim nieco później, gdyż warto poświęcić mu więcej uwagi.


Zagrzeb


Zagrzeb to centrum chorwackiej kultury, jak i stolica kraju, znajdująca się nad rzeką Sawą, przez którą to biegną szlaki komunikacyjne między Austrią oraz Węgrami a Morzem Adriatyckim. Zagrzeb bardzo przypomina Wiedeń, ze względu na architektoniczny kontrast - historia spotyka się tu z nowoczesnością. Wszelkie zabytki zlokalizowane są w tzw. Górnym Mieście (Gornij Grad, na który składają się dzielnice Gradec i Kaptol), natomiast Dolne Miasto (Donij Grad) to już pełna współczesność - nowoczesna architektura, jak i znacznie szybsze tempo funkcjonowania.

Górne miasto to zwłaszcza pozostałości fortyfikacji oraz kościoły. Spośród tych drugich warto zwrócić uwagę na kościół świętej Katarzyny z imponującym ołtarzem z XVIII wieku; katedrę Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny, postawioną w wieku XIII na gruzach romańskiego kościoła z XI wieku; kościół świętego Marka (pochodzący z XIII wieku, poza dzwonnicą, która została zrekonstruowana, gdyż oryginalna uległa zniszczeniu w XVI wieku), z charakterystycznymi herbami (jeden z herbów to herb państwa, drugi miasta). Będąc już w tym miejscu, na placu świętego Marka (Markov trg), warto zwrócić uwagę na siedzibę parlamentu (Sabor), która została wybudowana w początkach XX wieku;

Do pozostałych atrakcji, którym należy przyjrzeć się bliżej, można zaliczyć pałac Bana, będący zarówno prezydencką siedzibą, jak i obiektem, udostępnianym wycieczkom, a także muzea (Muzeum Historyczne Chorwacji, Muzeum Miejskie, Muzeum Sztuki, Muzeum Techniki, Muzeum Przyrodnicze, Muzeum Archeologiczne). W Zagrzebiu znajduje się także dużo atrakcyjnych pomników - z ciekawszych warto wymienić pomnik świętego Jerzego, który walczy ze smokiem, pomnik Mariji Zagorki (pisarki), czy pomnik Josipa Jelacicia, chorwackiego bana w latach 1848 - 1859 (podczas powstania węgierskiego walczył z Józefem Bemem; pomnik został mu postawiony już w roku 1866, ale został zburzony przez gen. Tito; nowy postawiono w 1991 roku). Pomnik Jalecicia jest dobrym punktem orientacyjnym, bardzo często stanowiącym miejsce spotkań.

Jak jednak na prawdziwe, historyczne miasto przystało, Zagrzeb ma nie tylko wiele zabytków, ale też i legend. Jedną z nich, z którą każdy turysta będzie miał do czynienia, jest legenda związana z kulą armatnią. Tak, jak w Krakowie z wieży mariackiej rozbrzmiewa w południe hejnał, tak w Zagrzebiu, z jednej z wież, będącej pozostałością po dawnej fortyfikacji miasta, wystrzeliwana jest w samo południe kula armatnia. Niegdyś wystrzał oznaczał wezwanie na mszę, dziś stanowi tradycję i jednocześnie tutejszą atrakcję. Legenda głosi, że gdy Turcy przygotowywali się do ataku na miasto, oddano w ich stronę strzał z armaty. Niefortunnie kula trafiła w obiad dowódcy przeciwników. Ten miał tak bardzo się tym incydentem zdenerwować (choć istnieje i wersja mówiąca, że się wystraszył), że postanowił czym prędzej się oddalić, wraz z całym wojskiem. Warto także udać się na szczyt wieży Lotrscak (bo o niej mowa), nie tylko, aby ujrzeć tę XIX-wieczną armatę. Wieża stanowi wspaniały punkt widokowy, z którego można podziwiać panoramę całego miasta.

Po całodziennym zwiedzaniu, można usiąść w jednej z licznych kawiarni, gdzie otrzyma się zarówno wybrany trunek, jak i coś dobrego do zjedzenia. Oczywiście do dyspozycji są również wszelkiego rodzaju pizzerie, a dla tych, którzy zdecydują się więcej czasu poświęcić na jedzenie - restauracje. Te ostatnie oferują kuchnie całego świata i są zazwyczaj zlokalizowane w centrum stolicy. Jeżeli chce się skosztować miejscowych specjałów, warto rozglądnąć się za restauracjami, które ulokowane na obrzeżach wśród zieleni gdyż zapewniają one niesamowity klimat - nie tylko atrakcje dla podniebienia, ale także możliwość dalszego nasycania się urokami miasta.

Zagrzeb jest bardzo dobrym miejscem na zatrzymanie się w okresie wakacji, np. w opcji all inclusive. Jest tu mnóstwo hoteli, oferujących najwyższy standard. Do dyspozycji gości jest pełna gama apartamentów. Ceny za pokój często jednak przekraczają kwotę 100 euro za dobę. Zatem jeżeli szuka się jedynie bazy noclegowej, lepiej rozejrzeć się za kwaterami prywatnymi, gdzie nocleg będzie znacznie tańszy. Niższe koszty umożliwia wybór wycieczek w biurze podróży w opcji last minute. Jeżeli na urlop wybierze się czas wakacji, to dodatkową atrakcją niewątpliwie będą Letnie Wieczory Zagrzebskie, podczas których odbywa się mnóstwo koncertów, zarówno muzyki klasycznej, jak i współczesnej. Impreza trwa przez cały lipiec oraz sierpień.


Tuheljskie Toplice


Pośród wzniesień i terenów zielonych leży miasteczko Tuheljske Toplice, które od stolicy Chorwacji dzieli jedynie 40 km. Znane jest ze znajdującego się w nim uzdrowiska z wodami termalnymi. Tuheljskie Toplice to gejzery, baseny, zjeżdżalnie wodne i możliwość skorzystania z hydromasaży. Jest to najlepsze miejsce na rekreację, jak również dobra baza wypadowa. Wycieczki są organizowane na miejscu.


Sisak


W odległości niecałych 60 km od Zagrzebia leży wielki port rzeczny, Sisak (w starożytności znany jako Siscia). Według legendy wspomnianej powyżej, to właśnie w jego stronę miał się udać turecki przywódca wojskowy po tym, jak z wieży Lotrscak wystrzelona została armatnia kula, przerywająca mu posiłek.

W Sisak szczególną uwagę zwiedzających zwraca kamienny most oraz trójkątna twierdza z wieku XVI (Stari Grad).


Bjelovar


Na wschód od Zagrzebia leży Bjelovar, miasto, które dopiero w XVIII wieku zyskało znaczącą rolę. Cesarzowa Maria Teresa nakazała postawić na jego obszarze fortyfikacje, czyniąc tym samym z Bjelovaru zaporę, mającą powstrzymać tureckie najazdy. Obecnie miasto znane jest zwłaszcza z corocznego festiwalu (pierwszy odbył się w roku 2003) - BOK (BOKfest), prezentującego najlepiej oceniane sztuki teatralne roku poprzedniego. Repertuar jest przeznaczony dla każdej grupy wiekowej - zarówno dzieci, jak i dorośli mogą wybrać sztukę dla siebie. Festiwal nie ma stałej liczby dni, gdyż jest ona uzależniona od ilości prezentowanych przedstawień.

W mieście można odwiedzić muzeum, spędzić wieczór w jednej z restauracji, czy kawiarenek, jak również wybrać czynny wypoczynek. Bjelovar gustuje we wszelkich sportach związanych z piłką (piłka siatkowa, nożna, a zwłaszcza piłka ręczna), a okolicę otacza dużo zieleni i wzgórza, idealne na spacery. W czerwcu odbywa się tu Terezijana, festiwal, który wypełniają koncerty i zabawa.

Chcąc spędzić wczasy właśnie w tym mieście, można skorzystać z hotelu znajdującego się w centrum miasta, albo też wybrać się poza miasto. W odległości 10 km od Bjelovaru znajduje się wzgórze, gdzie także można wynająć pokój, zjeść w restauracji, oraz pospacerować po okolicznych lasach.


Karlovac


Karlovac, podobnie jak Bjelovar, był niegdyś obronną twierdzą, mającą za zadanie ochronę dalszego obszaru przed najazdami tureckimi. Dziś atrakcją turystyczną jest twierdza Dubovac, dająca wspaniały widok na panoramę miasta. Do dyspozycji spacerowiczów pozostaje także duża ilość parków, jak i ogrodów. Dużym atutem miasta jest położenie pomiędzy rzekami (rzeka Kupa, Korana, Mreznica, Dobra).

Karlovac znany jest smakoszom piwa z tego właśnie trunku - Karlovacko Pivo ma wielu entuzjastów i jest eksportowane poza granice kraju.

W mieście jest dużo prywatnych pensjonatów, w których można wynająć pokoje.


Varazdin


Varazdin, dawna stolica Chorwacji, leży w odległości ok. 80 km od Zagrzebia. Miasto znane jest z piłkarskiego klubu, dużej hali sportowej, ale także znacznej ilości zabytków: kościoły, ratusz z połowy XVI wieku, pałac, wraz z galerią sztuki, czy też muzeum entomologiczne. Na szczególną uwagę zasługuje jednak Stari Grad - twierdza z XVI wieku. Ze względu na wielokrotne przebudowywanie, obecnie jest połączeniem wszelkich, następujących po sobie stylów - dlatego łatwo zaobserwować tu gotyk, renesans, jak i barok. Nieprzypadkowo Varazdin określa się mianem miasta-muzeum. I wewnątrz twierdzy znajduje się wiele eksponatów, udostępnianych do zwiedzania. Pośród nich można podziwiać organy, wspaniale rzeźbione meble, stół apteczny z wieku XVIII, jak i pamiątki, związane z konkretnymi osobami. Twierdza otoczona jest parkiem, idealnym na leniwe spacery. Stan rozleniwienia można uzupełnić o to, z czego Varazdin jest znany - chorwackie wino. To ono przyciąga równie mocno, jak wszelkie zabytki, znajdujące się w mieście. To właśnie nieopodal Varazdina, pod koniec XVII wieku, jeden z baronów, a zarazem wytrawny znawca wina, założył stowarzyszenie ekspertów tego trunku. Wypracowali oni zasady dotyczące degustacji wina, jak i sposobów jego podawania (schłodzone wino poprzedza ciepłe, lżejsze wino podaje się przed cięższym, jasne najpierw - ciemne po nim).

Jeżeli odwiedzi się miasto we wrześniu, warto wybrać się na jeden z koncertów, odbywających się w pochodzącej z XVII wieku Katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Zarówno ze względu na akustykę, jak i wspaniałe organy odbywają się tu koncerty w ramach tzw. "Wieczorów Barokowych".


Trakoscan


Park, wraz z pięknym zamkiem, usytuowanym na wzgórzu. Już kilka słów we wstępie zostało mu poświęconych, ale właśnie to na ten obiekt wskazuje się bardzo często jako na najpiękniejszy chorwacki pałac. Dlatego, jeżeli nawet celem i miejscem podróży będzie Zagrzeb, warto przejechać niecałe 100 km, aby zobaczyć, co tak wielu zachwyca w tym zamku. Początki obecnej budowli, która w zachowanym stanie pochodzi z wieku XVI (w wieku XIX została odrestaurowana) sięgają wieku XIII. Zamek przyciąga uwagę już ze znacznej odległości - umieszczony jest na wzgórzu, u stóp którego rozciąga się park. Jednak nie tylko zewnętrzny wygląd jest w tym wypadku istotny. Każdy zwiedzający prawdziwe skarby otrzyma po wejściu do środka. Znajduje się tu wspaniała biblioteka oraz kolekcja mebli w stylu barokowym oraz rokoko. Miłośnicy broni docenią zapewne eksponaty, datowane od wieku XV aż po wiek XIX. Zachowana została również sala rycerska i łowiecka, muzyczny salon i malarskie atelier. Ściany zdobią okazałe obrazy, w tym Julijany Draskovich, jednej z przedstawicielek rodziny Draskovich. Ród ten od XVI wieku aż do momentu wybuchu II wojny światowej zamieszkiwał Trakoscan.


Osijek


Osijek to duża aglomeracja miejska, położona nad Drawą. W epoce starożytnej na miejscu obecnego miasta znajdowała się Mursa - wojskowa osada rzymska. Najbardziej natomiast przyciąga turystów tutejsza starówka, dziś znajdująca się poza centrum, a dawniej stanowiąca serce miasta, które to chronione było obronnym murem. Z twierdzy jednak niewiele się ostało - jedynie baszty Karola i Eugeniusza, gdyż w latach dwudziestych XX wieku uległa zburzeniu. Z kościołów warto zwiedzić kościół świętego Jakuba, kościół świętego Krzyża (znajdujący się przy klasztorze Franciszkanów), kościół świętego Michała, jak i katedrę świętych Piotra i Pawła. Do dyspozycji pozostaje także wieża ciśnień, tor wodny, ratusz, oraz wiele muzeów.

Osijek to jednak nie tylko zabytki, ale także kulturalny i naukowy ośrodek Chorwacji. To tu ulokowana jest znaczna część uniwersytetów.


Dakovo


Dakovo, które od Osijeku położone jest niewiele ponad 30 km, powinien odwiedzić każdy miłośnik koni, który spędza wakacje w Chorwacji. To niewielkie, urocze miasteczko słynie z hodowli koni (konie lipicańskie). Stadnina sięga początków XVI wieku.

Uwagę w miasteczku od razu przykuwa bazylika świętego Piotra, zbudowana w wieku XIX. Całość utrzymana jest w kolorystyce ciemnej cegły, z beżowymi zdobieniami. Świątynia ma dwie dzwonnice liczące 84 metry wysokości, a w środkowej jej części mieści się wspaniała rozeta. Samo miasteczko sięga czasów starożytnych, kiedy stanowiło rzymską osadę o nazwie Certissa.


Slavonski Brod


Slavonski Brod leży nad Sawą, nieopodal granicy z Bośnią i Hercegowiną. To stare miasto, o powierzchni niewiele ponad 50 km kwadratowych, korzeniami sięga czasów rzymskich, kiedy nosiło nazwę Marsonia (dziś kojarzącą się z klubem piłkarskim). Turystom poleca się zwiedzenie twierdzy z wieku XVIII, oraz tutejsze kościoły.


Vukovar


Tuż przy granicy z Serbią leży Vukovar, miasto ogromnie doświadczone przez wojnę w roku 1991, słynne z bohaterskiej obrony i właśnie, jako miasto bohater czczone przez Chorwatów. Przed wojną było ośrodkiem kultury, dziś wciąż widać ślady zniszczeń. Do zwiedzania pozostaje jednak niewiele, w porównaniu z przeszłością. Wciąż jednak przyciąga turystów pałac rodziny Elk, w stylu późnego baroku, cerkiew świętego Mikołaja oraz kościół Filipa i Jakuba, położony obok klasztoru Franciszkanów.

Chorwacja Środkowa to piękny region, idealny na spędzenie w nim zarówno wczasów rodzinnych, wakacji w gronie przyjaciół, jak i samotne przemierzanie wzgórz i lasów. Można odnaleźć tu zarówno miejsca gwarantujące spokój, jak i miasta tętniące życiem. Chorwacja Środkowa co roku przyciąga nowych turystów, ci zaś, którzy już tu byli, z wielka chęcią powracają ponownie.